استامینوفن یکی از داروهای مسکن و ضد درد شایع است. در صورتی که در دوز مناسب تجویز گردد، دارای اثر بخشی بسیار مطلوب است، اما مصرف بیش از حد آن می تواند تبعات بسیار خطرناکی برای سلامت بدن داشته باشد. در ایالات متحده در مورد علت شایعترین علت نارسایی حاد کبدی ، سمیت استامینوفن جایگزین هپاتیت ویروسی شده است. چرا که متابولیسم این دارو در کبد اتفاق می افتد.

علائم و نشانه ها

اکثر بیماران که استامینوفن بیش از حد مجاز مصرف می کنند، در ابتدا بدون علامت هستند، زیرا نشانه های بالینی سمیت اندام ها 48-24 ساعت پس از مصرف حاد رخ نمی دهد. بنابراین، برای تشخیص فردی که سمیت با داروی استامینوفن او را تهدید می کند پزشک باید زمان مصرف، مقدار و فرمول داروی مصرف شده را تخمین بزند.

حداقل دوز سمی استامینوفن برای یک نوبت مصرف، که خطر قابل توجهی از سمیت شدید کبدی دارد، به شرح زیر است:

بزرگسالان: 10-7.5 گرم  

کودکان: 150 گرم / کیلوگرم  ؛ 200گرم / کیلوگرم در کودکان بین 6-1 سال

دوره بالینی سمیت استامینوفن عموما به چهار مرحله تقسیم می شود. یافته های بالینی بسته به میزان سمیت کبد ممکن است متفاوت باشد.

مرحله 1

24- 0.5 ساعت پس از مصرف

بیمار ممکن است بدون علامت بوده و یا دچار بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و بی قراری باشد. در طی معاینه ی بالینی رنگ پریدگی، زرد شدن پوست، تعریق بیش از حد، بی قراری و خستگی دیده می شود.

مرحله 2

18-72ساعت بعد از مصرف

بیمار درد قسمت چپ فوقانی شکم، تهوع و استفراغ را ممکن است تجربه کند. در صورت افزایش تعداد ضربان قلب و افت فشارخون منجر به خطرات جدی برای بیمار می شود. برخی از بیماران ممکن است دچار کم ادراری (اولیگوری) شوند.

مرحله 3: مرحله کبدی

72-96 ساعت بعد از مصرف

بیمار دچار تهوع و استفراغ مکرر ، درد شکمی و ناراحتی کبدی است. اختلال عملکرد کبدی بصورت زردی، اختلالات انعقادی خون، کاهش قند خون و آنسفالوپاتی کبدی مشهود است. نارسایی حاد کلیه در برخی بیماران مبتلا به نوع شدید مسمومیت دیده می شود. مرگ ناشی از نارسایی چندین ارگان می تواند رخ دهد.

مرحله 4: مرحله بازیابی

4 روز الی 3 هفته پس از مصرف 

بیمارانی که از مرحله 3 توانسته اند عبور کنند ، تا قطع کامل علائم بیماری و بهبود تمامی ارگان ها نیاز به درمان و مراقبت ویژه دارند.

تشخیص

اساس تشخیص و درمان، تعیین غلظت استامینوفن سرم است. حتی در غیاب علائم بالینی، تشخیص غلظت سرمی مفید است، ، چرا که علائم بالینی با تأخیر رخ می دهند. منحنی Rumack-Matthew غلظت استامینوفن (میکروگرم در میلی لیتر) را در رابطه با زمان (ساعت) پس از مصرف را تفسیر می کند و بیانگر میزان احتمال مسمومیت در صورت مصرف بیش از حد استامینوفن است.

آزمایشات توصیه شده بر روی سرم بیمار به شرح زیر می باشد:

• تست های عملکرد کبدی (آلانین آمینوترانسفراز [ALT]، آسپارتات آمینوترانسفراز [AST])، بیلی روبین (کل و مستقیم)، آلکالن فسفاتاز

• زمان پروترومبین (PT) با نسبت همسو شده بین المللی (INR)

• قند خون

• تست های عملکرد کلیه (الکترولیت ها، BUN، کراتینین)

• لیپاز و آمیلاز (در بیماران مبتلا به درد شکمی)

• گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) (در زنانی که در سنین باروری قرار دارند)

• سطح سالیسیلات (در بیمارانی که مصرف همزمان دارو داشته اند)

• سنجش گاز خون شریانی و آمونیاک (در بیمارانی که خطرات جدی آن ها را تهدید می کند)

بررسی های بیشتر به شرح زیر است:

• آنالیز ادرار (برای بررسی خون در ادرار و پروتئین در ادرار)

• الکتروکاردیوگرام (ECG) (برای تشخیص برخی اشکالات در صورت مصرف همزمان دارو)