آزمایش آنتی‌ژن سطحی هپاتیت بی Hbs Ag یکی از تست‌های رایج و به عبارتی مهم‌ترین تست در پانل هپاتیت B  برای تشخیص عفونت هپاتیت B است.

این آزمایش به دنبال حضور آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B در خون فرد مشکوک انجام می‌شود.

ویروس هپاتیت B یا HBV یکی از ویروس‌های کوچک و پیچیده است که در خانواده  Hepadnaviridae قرار دارد.
ساختمان این ویروس شامل بخش‌های مختلفی است که نقش مهمی در عفونت و بیماری‌زایی آن دارند.

اجزای ساختمان ویروس هپاتیت B

1.      کپسید ویروسی (کپسول پروتئینی):

o        کپسید: ویروس هپاتیت B دارای یک کپسید پروتئینی است که هسته یا کپسید نوکلئوکپسید نامیده می‌شود.

o        شکل: کپسید به صورت ایزومتریک (تقریباً کروی) و تقارن icosahedral دارد.

o        کاربرد: کپسید شامل ژنوم ویروس و آنزیم‌های ویروسی لازم برای تکثیر ویروس است.

2.      ژنوم ویروس:

o        ژنوم: ویروس HBV دارای ژنوم  DNA دو رشته‌ای ناقص (جزئی دو رشته‌ای) است.

این یک ویژگی منحصر به فرد است زیرا بیشتر ویروس‌های هپاتیت جزو RNA  ویروسها می باشند.

o        اندازه: حدود ۳۲۰۰ جفت باز.

o        ژن‌ها: شامل چهار ژن اصلی است:

§         ژن  S: برای ساخت آنتی‌ژن سطحی (.Ag (Hbs 

§         ژن  C: برای تولید آنتی‌ژن مرکزی (Hbc Ag).

§         ژن  P: برای تولید پلی‌مراز ویروسی مورد استفاده قرار می گیرد و این آنزیم رل مهمی در تکثیر DNA ویروس دارد.

§         ژن X:  که نقش‌های مختلفی در تنظیم بیان ژن و پایداری ویروس دارد.

3.      آنتی‌ژن سطحی (Hbs Ag):

o        این آنتی‌ژن پروتئینی در سطح ویروس قرار دارد و مهم‌ترین بخش شناسایی شده توسط سیستم ایمنی بدن است.

o        کاربرد:  این آنتی‌ژن به عنوان نشانگر اصلی عفونت هپاتیت B شناخته می‌شود و در آزمایش‌ها برای تشخیص عفونت استفاده می‌شود.

4.      آنتی‌ژن E (HBe Ag):

o        این آنتی‌ژن به عنوان نشانگر عفونت فعال و قابلیت بالای عفونت‌زایی استفاده می‌شود. در ویروس‌های فعال تولید می‌شود.

o        کاربرد: به عنوان نشانه‌ای از فعالیت ویروس و خطر انتقال عفونت استفاده می‌شود.

5.      غشای پوششی (Envelope):

o        ویروس هپاتیت B دارای یک پوشش چربی (لیپیدی) است که ویروس را در بر گرفته و از اجزای سلول میزبان به دست می‌آید.

o        کاربرد: این پوشش از ویروس در برابر سیستم ایمنی محافظت می‌کند و به آن امکان می‌دهد که به راحتی به سلول‌های کبد متصل شده و وارد شود.

اجزای پانل تشخیصی هپاتیت  B

1.      Hbs Ag  (آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B):

o        کاربرد:برای تشخیص وجود ویروس هپاتیت B در خون استفاده می‌شود.

2.      Anti-HBs Ab(آنتی‌بادی ضد  Hbs Ag):

o        کاربرد:بررسی ایمنی فرد پس از واکسیناسیون یا بهبودی از عفونت هپاتیت B 

3.      HBe Ag  (آنتی‌ژنE هپاتیت  B):

o        کاربرد:برای بررسی فعالیت ویروس و میزان عفونت‌زایی.

4.      Anti-HBe Ab  (آنتی‌بادی ضد (HBeAg:

o        کاربرد:نشان‌دهنده مرحله بهبودی و کاهش فعالیت ویروس است.

5.       Anti-HBc Ab  (آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن مرکزی هپاتیتB):

o        شامل دو نوع زیر است:

§         IgM Anti-HBc:

§                                 کاربرد: تشخیص عفونت حاد هپاتیت B 

§         IgG Anti-HBc:

§         کاربرد: نشان‌دهنده عفونت مزمن یا عفونت گذشته.

6.      HBV DNA  (ویروسDNA هپاتیت  B):

o        کاربرد: بررسی میزان ویروس در خون (لادن ویروسی).

تست HBs Ag (آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B) یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص عفونت هپاتیت B است.

این تست هپاتیت، حضور آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B را در خون فرد بررسی می‌کند و نتایج آن می‌تواند اطلاعاتی در مورد وجود عفونت و وضعیت بیمار فراهم کند.

1.      نتیجه مثبت (مثبت بودن HBs Ag):

o        عفونت حاد یا مزمن: نتیجه مثبت نشان‌دهنده وجود ویروس هپاتیت B در بدن است و می‌تواند به یکی از دو حالت زیر اشاره کند:

§         عفونت حاد:  اگر عفونت به تازگی اتفاق افتاده باشد و فرد به طور حاد به این ویروس مبتلا باشد.

§         عفونت مزمن:  اگر فرد برای مدت طولانی به ویروس مبتلا باشد (بیش از ۶ ماه)، معمولاً عفونت مزمن در نظر گرفته می‌شود.

o        خطر انتقال به دیگران: افراد دارای HBs Ag مثبت می‌توانند ناقل باشند و ویروس را به دیگران منتقل کنند.

o        نیاز به آزمایش‌های تکمیلی: برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص نوع عفونت (حاد یا مزمن) و میزان فعالیت ویروس، آزمایش‌های تکمیلی مانند HBe Ag و HBV DNA ممکن است نیاز باشد.

2.      نتیجه منفی (منفی بودنHBsAg):

o        عدم وجود عفونت فعال:  نتیجه منفی نشان‌دهنده عدم حضور آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B در خون است.

این بدان معناست که فرد در حال حاضر عفونت هپاتیت B فعال ندارد.

o        واکسیناسیون یا بهبودی قبلی: فردی که قبلاً به هپاتیت B مبتلا شده و بهبود یافته باشد، یا واکسن هپاتیت B را دریافت کرده باشد، ممکن است HBs Ag منفی داشته باشد، اما این افراد دارای آنتی‌بادی‌های ایمنی (Anti-HBs) در خون خود هستند که نشانه ایمنی است.

3.      نتیجه مبهم یا مرزی :(Borderline)

o        در برخی موارد، نتیجه تست ممکن است مرزی یا مبهم باشد.

در این حالت، پزشک ممکن است تست را دو هفته بعد مجدد تکرار کند یا آزمایش‌های تکمیلی درخواست کند تا وضعیت بیمار را به طور دقیق‌تر تعیین کند.

مراحل بعد از نتیجه مثبت  HbsAg

در صورت مثبت بودن HBsAg، پزشک معمولاً آزمایش‌های زیر را توصیه می‌کند تا وضعیت عفونت، میزان ویروس و نیاز به درمان مشخص شود:

• HBe Ag  و Anti-HBe: بررسی فعالیت ویروس.
• HBV DNA: تعیین میزان ویروس در خون.
• آزمایش‌های کبدی: برای بررسی عملکرد کبد و تعیین میزان آسیب احتمالی.
  
  

به طور کلی، تفسیر تست HBsAg به تشخیص اولیه هپاتیت B کمک می‌کند و به عنوان مرحله اول ارزیابی این ویروس در نظر گرفته می‌شود.

 reference: https://www.niloulab.com/ArticleDetail/30687/

تاریخ انتشار: 12:19:9 1403/09/22