خون مخفی در مدفوع یا Occult blood به حالتی گفته می شود که در آن خون یا بقایای آن در مدفوع وجود دارد اما قابل مشاهد و دیدن نیست. خون مخفی بر خلاف خون ناشی از خونریزی قسمتهای انتهای روده که روی مدفوع بصورت قرمز رنگ دیده می شود نبوده و فقط با آزمایش خون مخفی قابل شناسایی است. این آزمایش بسیار ارزان قیمت اما با ارزش بوده و برای افراد بالای 50 سال بطور روتین 6 ماهه برای غربالگری سرطان روده بزرگ توصیه می شود. ازمایش خون مخفی بطور روزانه در عرض 20 دقیقه در هر ساعت روزانه انجام می شود.
خون مخفی در مدفوع FOBT یا Fecal Occult Blood Test یا OB وجود خون یا بقایای در مدفوع می باشد. وجود خون یا بقایای آن در مدفوع می تواند نشانه‌ای از یک سرطان روده بزرگ و راست روده (کولورکتال کارسینوما) یا مشکلات دیگری همچون وجود پولیپ (توده‌های تشکیل شده در دیواره روده بزرگ و یا راست روده) و یا حتی زخم باشد.
امروزه، دو نوع آزمایشFOBT انجام می شود: آزمایش FOBT گایاک ( Guaiac FOBT) و FOBT با تکنیک ایمنی شیمیایی یا Immunochemical FOBT که بیشتر آزمایش FOBT هایی که در آزمایشگاه ها انجام می شود بر اساس تست گایاک می باشد. در آزمایشخون مخفی به روش گایاک از یک کاغذ مخصوص دارای پوشش گایاک استفاده می گردد (گایاک یک ماده‌ای است گیاهی که بعنوان نوعی معرف نتایج آزمایش به کار می رود). بعد از قرار دادن نمونه مدفوع بر روی کارت آزمایش (کاغذ نیتروسلولوز) ، آزمایش انجام خواهد شد، و اگر خون یا هموگلوبین (خون هضم شده) در مدفوع باشد رنگ کارت تغییر خواهد کرد.
در آزمایش خون مخفی با تکنیک ایمنی شیمیایی، از مکانیسم متفاوت جهت ردیابی خون یا بقایاس آن در مدفوع استفاده می شود. در این نوع آزمایش، از یک آنتی بادی (یا پادتن، که یک نوع پروتئین سیستم ایمنی است) استفاده می گردد که این آنتی بادی علیه هموگلوبین ساخته شده و به هموگلوبین (پروتئینی که حامل اکسیژن در گلبول قرمز خون است) متصل می گردد، و نهایتا نشان دهنده آن است که در مدفوع فرد خون یا بقایای آن وجود دارد. این آزمایش مزیت هایی بر آزمایش خون مخفی به روش گایاک دارد، ولی به طور گسترده و در همه آزمایشگاه ها در دسترس نیست.
تست خون مخفی گایاک در منزل به صورت آزمایش مرسوم و با استفاده از کاغذهای معرف تست گایاک انجام می‌‌شود، بدین صورت که کاغذهای معرف را بعد از اجابت مزاج در داخل توالت گذاشته و با زدن سیفون دور انداخته می شوند و فرد مجبور نیست که مدفوع را روی کارت بگذارد. شخصی می تواند تست سنتی را تفسیر کند که شاغل در حرفه پزشکی باشد، و عموما می‌‌توان مواد وتجهیزات لازم برای این آزمایش را از پزشکان یا آزمایشگاه ها تهیه کرد. کاغذ های معرف خون مخفی را می‌‌توان بدون داشتن نسخه پزشک از اکثر داروخانه ها تهیه نمود و نتایج آزمایش بلافاصله در دسترس شخص قرار می‌‌گیرد.
آمادگی برای انجام آزمایش خون مخفی
چگونگی آماده شدن برای انجام آزمایش خون مخفی به نوع آزمایش بستگی دارد. جهت انجام آزمایش خون مخفی گایاک، نباید قبل از انجام آزمایش غذاها و داروهای خاصی را مصرف کرد، چون احتمال دارد موادی که در بعضی از مواد غذایی، ویتامین ها و یا داروها وجود دارد باعث شوند نتیجه آزمایش به اشتباه مثبت شود. به این نوع نتیجه مثبت کاذب گویند.
چند روز قبل از انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع رژیم غذایی خود را باید تغییر دهد، غذاهای فیبر دار بیشتر مصرف کنید، و از غذاها و مکمل های غذایی خاص، مثل گوشت قرمز و سبزیجات خاص و ویتامین سی و آهن، استفاده نکنید. قابل ذکذ اینکه در روش ایمنی شیمیایی شناسایی خون مخف در مدفوع، پیش از انجام تست هیچ محدودیتی برای مصرف غذای وجود ندارد.
آسپیرین، یا بعضی از مسکن های ضد درد که بدون نسخه پزشک نیز می شود تهیه کرد، می توانند نتایج هر دو نوع آزمای خون مخفی FOBT را تغییر دهند.
اگر فردی دچار هموروئید خونریزی دهنده، زخم معده و یا التهاب معده است نباید آزمایش خون مخفی را انجام دهد. به علاوه زنان آزمایش خون مخفی را را نزدیک به زمان قاعده گی انجام دهند.
در آزمایش خون مخفی گایاک باید در سه نوبت (در سه روز مختلف) پشت سر هم از مدفوع نمونه برداشت. این نمونه‌های مدفوع در ظرف مخصوص درب دار که در اختیار بیمار قرار می‌‌دهند ذخیره شده یا با استفاده از اپلیکاتور بر روی کارت آزمایش قرار داده می‌‌شود. خود بیمار این ظرف یا کارت ها را تحویل آزمایشگاه می‌‌دهد.
در مورد کاغذهای دور انداختنی آزمایش خون مخفی، بیمار بعد از از اجابت مجاز این کاغذ ها را در لگن توالت انداخته و سپس این کار را دو نوبت دیگر تکرار می‌‌کند. در صورتی که در لگن توالت خون یا بقایای خون باشد، رنگ کاغذ معرف تغییر پیدا خواهد کرد. و نهایتا بیمار نتایج را روی کارت پاسخ که به او داده شده است یادداشت کرده و این کارت را به پزشک خود نشان می دهد.
هنگامي که پزشک آزمايش خون مخفي در مدفوع را درخواست مي کند ، معمولا از نظر وجود خون ميکروسکوپي ، مدفوع را بررسي مي کنند ، چرا که ممکن است مشکلي در سيستم گوارش وجود داشته باشد.
چه عواملی باعث ایجاد خون در مدفوع مي شود؟
رشد توده های سلولی خوش خيم (غير سرطاني) و يا بدخيم (سرطاني) و يا ایجاد پوليپ در روده بزرگ.
بواسیر (هموروئيد) (تورم بالشتک های خوني اطراف قسمت داخلی مقعد و بخش تحتاني راست روده (رکتوم) که مي تواند باعث زخم و خونريزي شود. فيسچور مقعد ( شکاف در مقعد). التهاب و خونریزی روده بعلت عفونت مانند عفونت شیگلا و آمیبیاز که باعث دیسانتری می شود. زخم در هر کجای دستگاه گوارش، کوليت اولسراتیو، بيماري کرون، بيماري ديورتيکولار در کولن، ناهنجاري هاي عروق خوني روده بزرگ.
خونريزي در دستگاه گوارش ممکن است بسیار ریز و ميکروسکوپي باشد (با چشم ديده نشود) و يا به آساني به صورت مدفوع با رنگ قير مانندي به نام ملنا مشاهده شود.
بعضي از مواد غذايي مي توانند بر نتيجه آزمايش خون مخفی تاثير بگذارند. يک رژيم غذايي خاصی ، 48 تا 72 ساعت قبل از آزمايش توصيه خواهد شد. در اين مدت از مصرف مواد غذايي زير خودداري نمائید :
چغندر، کلم بروکلي ، هويج؛ طالبي،گريپ فروت، قارچ، ماهي، گوشت قرمز، غذا و يا آشاميدني هايي که حاوي ويتامين C باشند، ترب کوهي، شلغم، مرغ، تربچه، گل کلم و خيار. احتمالا تحت نظر پزشک نياز باشد که مصرف بعضي از داروها را 48 ساعت قبل از آزمايش خون مخفی قطع نمائید.
آزمایش خون مخفی برای تشخیص چیست؟
آزمايش خون مخفی، یک آزمایش غربالگری برای سرطان کولورکتال است. به همين دلیل انجام آزمايش خون مخفی براي افراد بالاي 50 سال توسیه شده است که به طور ساليانه انجام شود. بعلاوه اين آزمايش در دوره های 5 سال به همراه سيگموئيدوسکوپي جهت تشخيص سرطان سرطان روده بزرگ و يا پوليپ انجام می شود.
تفسير نتیجه آزمايش خون مخفي در مدفوع
به مقدار خيلي کم خون همیشه به طور طبيعي در مدفوع وجود دارد، که به همین دلیل اين آزمايش طوري طراحي شده است که مقدار بيشتر خون را تشخيص دهد.
نتيجه مثبت آزمايش خون مخفي مدفوع نشان می دهد که خون در مدفوع وجود دارد. پزشک شما به دنبال منشاء خونريزي خواهد گشت، و با استفاده از کولونوسکوپي و يا اندوسکوپی که نشان دهد خونريزي از معده و يا از روده کوچک است به دنبال ضایعه خواهد گشت. نتيجه منفي آزمايش خون مخفي مدفوع بدین معني است که در مدفوع خون وجود ندارد. افراد بالای 50 سال بايد با توجه به توصيه هاي پزشک شان اين آزمايش را براي غربالگري سرطال روده بزرگ انجام دهند. لازم به ذکر است که منفی شدن خون مخفی دال بر عدم وجود سرطان نیست. احتمال اینکه توده سرطانی هنوز کوچک بوده و خونریزی ندهد هست.
تاریخ انتشار: 17:55:55 1397/08/03
سایر مطالب
آزمایش HBsAgچیست؟ تفسیر نتایج نحوه ترسیم منحنی رشد باکتری در آزمایشگاه جداسازی و کشت قارچ ها انواع نشانگر pH در محیط کشت و تاثیر هریک بر انواع باکتری‌ها همینولپیس نانا (کرم نواری کوتوله): پاتوژنز و تشخیص آزمایشگاهی پیامد تغییر سطح استروژن در مردان شاخص های (اندکس های) خونی مورد سنجش در آزمایش CBC کاهش بخارات سمی در آزمایشگاه و اصول نگهداری صحیح زباله‌های شیمیایی راهنمای محیط کشت مورد استفاده در کشت سلول حیوانی چکیده ای از آنالیز ادرار ( urinalysis) آزمایش بیوره : اصول و موارد استفاده از این تست چسب اسکاچ کرمک برای تشخیص انگل در کودکان آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم (DFI) تشخیص ایمونولوژیک سندرم شوگرن آزمایشات بالینی تشخیص پروتئینوری
